Skąd się bierze zgaga i jak sobie z nią radzić?

Zgaga, którą możemy odczuwać w dość specyficzny sposób, jest jednym z objawów choroby refluksowej przełyku. Często spowodowana jest nieodpowiednią dietą i stosowanie używek. Obecnie medycyna proponuje kilka skutecznych leków
na zgagę - na receptę i bez recepty.

Czym jest i skąd bierze się zgaga?

Zgaga jest zwykle opisywana jako nieprzyjemne uczucie pieczenia i palenia za mostkiem, czasami dochodzące aż do gardła. Zgaga zazwyczaj występuję w okresie poposiłkowym lub podczas schylania się.

Zgaga w okolicy serca? Różnice i podobieństwa do zawału

Bardzo ważne jest odróżnienie jej od objawów kardiologicznych, takich jak ból w przebiegu zawału serca, aby w razie czego natychmiast wezwać pomoc medyczną. Rozróżniający jest między innymi czas występowania objawów – kardiologiczne nie są związane z posiłkiem i nie nasilają się w pozycji leżącej, za to mogą nabrać na sile po wysiłku lub wyjściu na zimne powietrze.

Choroba refluksowa przełyku

Zgaga to jeden z objawów choroby refluksowej przełyku, która wiąże z cofaniem się treści pokarmowej i kwasu solnego z żołądka, co powoduje drażnienie przełyku i uczucie pieczenia. Przyczynami wywołującymi lub pogarszającymi zgagę są:

• niektóre potrawy i napoje, szczególnie kawa, alkohol, tłuste lub pikantne dania,
• otyłość,
• palenie papierosów,
• ciąża,
• nerwy, stres,
• niektóre leki, np. niesteroidowe leki przeciwbólowe (np. ibuprofen)

Zgaga, a alkohol i papierosy

Jak się okazuje, bardzo ważne są również nasze nawyki. Unikanie zgagi to kolejny powód, dla którego warto ograniczyć spożycie alkoholu. Każda ilość etanolu zwiększa ryzyko wystąpienia zgagi, zwłaszcza u osób, które piją regularnie. Podobny efekt wywołuje palenie tytoniu. Niekorzystnym nawykiem, który łatwo wyeliminować jest również kładzenie się spać bezpośrednio po posiłku.

Do lekarza czy do szpitala?

Jeśli pojawią się uciążliwe lub niepokojące objawy, warto skorzystać z porady profesjonalisty: u lekarza pierwszego kontaktu lub farmaceuty. W sytuacji, kiedy w plwocinie pojawia się duża ilość świeżej krwi, wystąpią krwawe wymioty lub krew w kale, należy jak najszybciej udać się do szpitala.

Leczenie zgagi – jakie preparaty?

W aptece są dostępne leki bez recepty, które mogą przynieść ulgę łagodząc pieczenie i palenie w przełyku. Jeśli objawy występują sporadycznie (raz w tygodniu lub rzadziej), można zastosować środki zobojętniające kwas żołądkowy lub antagonistę receptorów H2 – famotydynę. W przypadku częściej występujących objawów, lepsze mogą się okazać inhibitory pompy protonowej – pantoprazol, omeprazol.

Środki zobojętniające

Środki zobojętniające są tylko tymczasowym rozwiązaniem. Działają one szybko, dlatego efekty odczuwamy niemal natychmiast, ale nie usuwają one przyczyny „palenia” w przełyku. Można je stosować przez maksymalnie 7 dni. Jeśli po tym czasie objawy nadal będą się utrzymywać lub regularnie nawracać, konieczna jest konsultacją z profesjonalistą. Możliwe, że wskazane będzie wykonanie badań diagnostycznych w celu zidentyfikowania dokładnej przyczyny problemu.

Antagonisty receptora H2

Antagonisty receptorów H2 hamują wydzielanie kwasu. Leki z tej kategorii są skuteczniejsze od wcześniej omawianych środków zobojętniających, ale na ich działanie trzeba trochę poczekać – ok. 2,5h. Niezależnie od okoliczności, w przypadku choroby refluksowej i związanej z nią zgagi leki te należy stosować nie dłużej niż przez 12 tygodni. Minusem ich stosowania jest możliwość utraty wrażliwości na ten lek w przypadku długotrwałego stosowania.

Inhibiotory pompy protonowej

Szczególnie polecane w ciężkiej lub zgadze są IPP, czyli inhibitory pompy protonowej (ang. PPIs, proton-pump inhibitors), które są skuteczniejsze od pozostałych grup. Sięgając po nie, trzeba jednak pamiętać, aby nie stosować ich dłużej niż 14 dni bez wiedzy lekarza. Zaleca się, aby przyjmować je 0,5-1h przed pierwszym posiłkiem i codziennie w czasie terapii, a nie tylko przy doraźnie, w chwili wystąpienia objawów.

Domowe sposoby na zgagę

Wśród domowych sposobów, które często są przekazywane od słowa do słowa, możemy natrafić m.in. na:

• szklankę mleka,
• jedzenie niektórych warzyw, np. marchewki,
• zagryzanie plastra imbiru
• wypicie szklanki wody z łyżką octu,
• stosowanie naparów z ziół, np. mięty czy rumianku.

Nie znaleziono wiarygodnych informacji dotyczących skuteczności powyższych metod w łagodzeniu objawów czy leczeniu refluksu. Co więcej, niektóre sposoby mogą pogarszać stan choroby. Przykładowo, wymieniona wyżej mięta może zwiększać uczucie zgagi i nie powinna być zastosowana. Przed podjęciem się samodzielnego leczenia domowymi metodami, warto porozmawiać ze specjalistą.

Wykaz źródeł

1. Kahrilas PJ et al.: Clinical manifestations and diagnosis of gastroesophageal reflux in adults. 2022. UpToDate [dostęp 2.02.2022]

2. Karnath B et al.: Chest Pain: Differentiating Cardiac from Noncardiac Causes. 2014. Hospital physician

3. NHS: Heartburn and acid reflux. https://www.nhs.uk/conditions/heartburn-and-acid-reflux/ [dostęp 02.2022]

4. Kahrilas PJ et al.: Medical management of gastroesophageal reflux disease in adults. 2021. UpToDate [dostęp 3.02.2022]

5. Sigterman KE et al.: Short-term treatment with proton pump inhibitors, H2-receptor antagonists and prokinetics for gastro-oesophageal reflux disease-like symptoms and endoscopy negative reflux disease. 2013. Cochrane Database of Systematic Reviews

6. European Union herbal monograph on Mentha x piperita L., folium, 23 February 2017, EMA/HMPC/572705/2014, Corr. 1, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC)